Urlop na żądanie – czy pracodawca może odmówić?
Pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę w ciągu roku przysługują cztery dni urlopu na żądanie. Wniosek o urlop na żądanie należy złożyć najpóźniej w dniu korzystania z tego urlopu. To jednak nie wszystko co powinniście wiedzieć na ten temat. Wokół tego tematu pojawiają się często dodatkowe pytania i wątpliwości, które postanowiliśmy rozwiać w dzisiejszym artykule.
Czy pracodawca ma obowiązek wyrazić zgodę na urlop na żądanie? Kiedy może odmówić? Co jeszcze warto wiedzieć i co na ten temat mówią przepisy? Zapraszamy na nasze podsumowanie!
Urlop na żądanie – najważniejsze informacje
Podstawą prawną określającą możliwość urlopu na żądanie jest Kodeks pracy, a dokładniej zawarty w nim przepis art. 167(2), który brzmi następująco: „Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. To nie wszystko. W dalszej części wyjaśniono, że łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownika na zasadach i w trybie określonym w przepisach, nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni, niezależnie od liczby pracodawców. Pierwszy wniosek? Dni urlopu na żądanie przysługują zatem każdemu dokładnie w takim samym wymiarze. Urlop na żądanie wliczany jest do ogólnego wymiaru urlopu wypoczynkowego, ale to część urlopu pozostawiona do dyspozycji pracownika, co oznacza, że dni urlopu na żądanie nie są objęte planem urlopów.
Jak mogliście przeczytać w zacytowanym artykule, przepisy wymagają, aby pracownik zgłosił zamiar skorzystania z urlopu na żądanie najpóźniej w dniu rozpoczęcia tego urlopu, jednak do chwili przewidywanego rozpoczęcia pracy przez pracownika według obowiązującego go rozkładu czasu pracy. Tak jak ma to miejsce w przypadku urlopu wypoczynkowego zgodę udziela pracodawca. Na żądanie nie oznacza bez zgody przełożonego. Rozpoczęcie urlopu na żądanie przed udzieleniem pozwolenia przez pracodawcę może być uznane za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, co z kolei jest naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych (w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy). A kiedy pracodawca może odmówić takiego urlopu pracownikowi? Wyjaśniamy.
Urlop na żądanie, a odmowa
Co do zasady pracodawca zobowiązany jest udzielić urlopu na żądanie, jeżeli pracownik skutecznie poinformuje go o zamiarze jego wykorzystania. Odmowa jest możliwa jedynie w wyjątkowych okolicznościach. Jakich? Podpowiedzią niech będzie wyrok Sądu Najwyższego (II PK 123/09, LEX nr 551056), który orzekł:
„Obowiązek udzielenia urlopu na żądanie nie jest bezwzględny, a pracodawca może odmówić żądaniom pracownika ze względu na szczególne okoliczności, które powodują, że jego zasługujący na ochronę wyjątkowy interes wymaga obecności pracownika w pracy”.
Jak możecie się domyślać, daje to pole do interpretacji i każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Zwłaszcza, że realizacja prawa pracownika do wypoczynku jest niejako korygowana potrzebami pracodawcy, dotyczącymi konieczności obecności pracownika decyzyjnego w pracy. Urlop na żądanie może zatem spotkać się (w pewnych sytuacjach) ze zgodną z prawem odmową. Podobnie jeśli w danym roku pracownik wykorzystał już w pełni wymiar czasu pracy – urlop na żądanie nie będzie mu przysługiwał w tym okresie. Warto to przy tym pamiętać, że często ma znaczenie sposób w jaki zgłaszamy UNŻ pracodawcy. Robienie tego na ostatnią chwilę może nie być najlepszym rozwiązaniem – może skutkować odmową i pogorszeniem stosunków z pracodawcą. Z drugiej strony, z urlopu na żądanie korzysta się często w awaryjnych i wyjątkowych sytuacjach. Natomiast jeśli tylko możecie uprzedzić i poprosić o zgodę wcześniej – zdecydowanie warto to zrobić.
Tak jak wspominaliśmy – każdy przypadek może być nieco inny. Mimo, że brzmienie przepisów jest jednakowe dla wszystkich, warto wziąć pod uwagę indywidualne czynniki. Jeśli Twoja firma potrzebuje dodatkowe wsparcia w obszarze kadr i HR, zachęcamy do kontaktu z naszym biurem rachunkowym. Nie tylko pomożemy w bieżących wyzwaniach i organizacji, we wdrożeniu regulacji prawnych w firmie, ale też podpowiemy konkretne rozwiązania, które przyniosą korzyści zarówno pracodawcy, jak i samym pracownikom!