Jawność wynagrodzeń – zmiany przepisów
Od 2026 roku we wszystkich krajach Unii Europejskiej zacznie obowiązywać dyrektywa dotycząca równości wynagrodzeń kobiet i mężczyzn. Jednym z kluczowych elementów tych przepisów jest wprowadzenie obowiązku jawności wynagrodzeń w firmach. Nowe regulacje, które obejmą również Polskę, mają na celu poprawę transparentności w kwestiach finansowych oraz zniwelowanie luki płacowej. Równocześnie w Polsce trwa proces legislacyjny nad nowelizacją kodeksu pracy, która dostosowuje krajowe przepisy do wymagań unijnych.
Choć wprowadzenie nowych zasad jawności wymaga od firm pewnych dostosowań, to na szczęście regulacje te nie obciążą nadmiernie pracodawców. Właściciele przedsiębiorstw będą mieli około roku na przygotowanie się do nowych wymagań.
Jawność wynagrodzeń — skąd pomysł?
Postulat jawności wynagrodzeń pojawia się od wielu lat w środowiskach pracowniczych, a jego głównym celem jest rozwiązanie dwóch istotnych problemów na rynku pracy. Pierwszym problemem, który mają rozwiązać nowe przepisy, jest brak jawności wynagrodzeń w ofertach pracy. Pracodawcy często unikają podawania wysokości wynagrodzenia, co prowadzi do frustracji kandydatów i marnowania czasu obu stron procesu rekrutacyjnego. Wymóg podawania widełek płacowych w ofertach pracy ma na celu wyeliminowanie takich praktyk, co z kolei pozytywnie wpłynie na efektywność procesów rekrutacyjnych.
Drugim, bardziej poważnym problemem jest dysproporcja w wynagrodzeniach pomiędzy pracownikami na podobnych stanowiskach. Choć kodeks pracy już teraz wymaga równości płacowej, to przewiduje on pewne odstępstwa uzależnione od obiektywnych kryteriów. Zatajanie wynagrodzeń w firmie może jednak prowadzić do sytuacji, w których różnice w płacach nie są uzasadnione, a pracownicy nie mają świadomości, że powinni domagać się równego traktowania. Luka płacowa między kobietami a mężczyznami to kolejny istotny problem, który nowe przepisy mają pomóc rozwiązać. Jawność wynagrodzeń pozwoli pracownikom na bieżąco monitorować, czy ich pensje są adekwatne w porównaniu z kolegami wykonującymi podobną pracę.
Warto podkreślić, że jawność wynagrodzeń ma znaczenie już na etapie rekrutacji. Coraz częściej zdarzają się sytuacje, w których nowi pracownicy otrzymują wyższe wynagrodzenie niż osoby z dłuższym stażem na tym samym stanowisku. Teoretycznie pracodawcy powinni wyrównać wynagrodzenia wszystkim pracownikom, jednak w praktyce rzadko się to zdarza. Nowe przepisy mogą pomóc w zmniejszeniu takich nierówności.
Jawność wynagrodzeń – co się zmieni?
Unijna dyrektywa wprowadzająca jawność wynagrodzeń nakłada na pracodawców szereg nowych obowiązków. Najważniejsze z nich to:
- podawanie widełek wynagrodzeń w ogłoszeniach o pracę,
- obowiązki sprawozdawcze — firmy będą musiały raportować poziomy wynagrodzeń z podziałem na płeć, grupy demograficzne i specjalizacje zawodowe,
- obiektywne kryteria wynagrodzeń — pracodawcy będą musieli określić i ujawnić zasady wynagradzania oraz progresji pensji w swoich firmach,
Zignorowanie nowych regulacji będzie wiązało się z surowymi sankcjami, w tym z karami finansowymi. A jak sytuacja będzie wyglądała w Polsce? Implementacja założeń dyrektywy unijnej ma być stosunkowo łagodna dla pracodawców. Poselski projekt nowelizacji kodeksu pracy wprowadza kilka kluczowych zmian:
- Prawo do informacji o wynagrodzeniu: Pracownicy będą mieli prawo zażądać od pracodawcy informacji o swoich zarobkach oraz średnich wynagrodzeniach w firmie z podziałem na płeć. Pracodawca będzie miał 14 dni na udzielenie odpowiedzi w formie papierowej lub elektronicznej.
- Zakaz zabraniania rozmów o wynagrodzeniach: Nowe przepisy wyraźnie zakazują pracodawcom uniemożliwiania pracownikom ujawniania informacji o swoich zarobkach. Złamanie tego zakazu będzie traktowane jako przestępstwo zagrożone karą do 2 lat więzienia.
- Kryteria wynagradzania: Pracodawcy będą musieli ujawniać obiektywne kryteria stosowane do ustalania wynagrodzeń oraz ich wzrostów. Obowiązek ten nie będzie jednak dotyczył firm zatrudniających mniej niż 50 pracowników.
- Informowanie o prawach pracowniczych: Pracodawcy będą zobowiązani corocznie informować pracowników o ich prawach wynikających z kodeksu pracy.
Polskie przepisy wdrażające dyrektywę unijną są stosunkowo liberalne w porównaniu z innymi krajami UE. Choć główny nacisk kładziony jest na równość wynagrodzeń między płciami, warto zwrócić uwagę na inne potencjalne kryteria dyskryminacyjne, takie jak wiek, narodowość czy status zawodowy. Wprowadzenie jawności wynagrodzeń w firmach to z pewnością krok w kierunku większej transparentności i sprawiedliwości na rynku pracy. Choć nowe przepisy wiążą się z dodatkowymi obowiązkami dla pracodawców, ich celem jest poprawa warunków pracy oraz zmniejszenie luki płacowej między kobietami a mężczyznami. Firmy będą miały czas na dostosowanie się do nowych regulacji, ale jeśli masz dodatkowe pytania, wątpliwości – skontaktuj się z naszym biurem rachunkowym. Nasi specjaliści są na bieżąco ze wszystkimi zmianami w przepisach i są w stanie doradzić najlepsze rozwiązania. Napisz lub zadzwoń.